O ile posiadanie własnego logo, odrębnego od marek autoryzacji, jest kwestią zależną od profilu i rozmachu dealerskiego biznesu, o tyle konieczność jego prawnej ochrony w formie znaku towarowego nie ulega raczej żadnej wątpliwości. W jaki sposób uzyskać taką ochronę? Warto przypomnieć, że 15 kwietnia 2016 weszła w życie nowelizacja ustawy – Prawo własności przemysłowej, za sprawą której nastąpiła rewolucja w zasadach rejestracji znaków towarowych.

Przed tą datą Urząd Patentowy po zgłoszeniu wniosku o udzielenie prawa ochronnego z automatu badał podobieństwo zgłoszonego znaku do już zarejestrowanych symboli i jeśli stwierdzał, że podobieństwo istnieje i może wprowadzać klienta końcowego w błąd, odmawiał udzielenia prawa ochronnego. Powodowało to, że postępowanie trwało średnio od kilku do kilkunastu miesięcy, ponieważ urzędnicy musieli w zasadzie oglądać wszystkie znaki po kolei. Po zmianie przepisów Urząd Patentowy bada jedynie spełnienie tak zwanych bezwzględnych przesłanek uniemożliwiających udzielenie prawa ochronnego, o których poniżej. Obecnie łatwiej można uzyskać prawo ochronne na znak towarowy, ale teoretycznie ochrona może zostać udzielona na oznaczenie takie samo lub podobne do wcześniej zarejestrowanego znaku towarowego, o ile uprawniony nie upomni się o ochronę.

Co jest znakiem towarowym?

Na początek parę słów o tym co może być znakiem towarowym. Zgodnie z art. 120 ust. 1 Prawa własności przemysłowej, może nim być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. Wspomniana nowelizacja, w ślad za przepisami prawa unijnego, usunęła z definicji wymóg graficznej przedstawialności znaku.

Najczęściej występujące znaki to tzw. słowno – graficzne, w których elementem chronionym jest zarówno nazwa przedsiębiorstwa jak i jej odzwierciedlenie w formie graficznej. Czasami oczywiście większy nacisk położony jest na element graficzny w formie logotypu.

Procedura zastrzegania znaku towarowego

Przez uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Udzielone przez Urząd Patentowy prawa ochronne na znaki towarowe podlegają wpisowi do rejestru znaków towarowych. Uprawniony może dodatkowo wskazać, że jego znak został zarejestrowany, poprzez umieszczenie w sąsiedztwie znaku towarowego litery “R” wpisanej w okrąg.

Wniosek o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy należy złożyć w Urzędzie Patentowym RP w Warszawie. W zgłoszeniu należy określić znak towarowy oraz wskazać towary, dla których znak ten jest przeznaczony. Koszt zgłoszenia w jednej klasie wynosi 450 złotych (400 złotych w przypadku zgłoszenia drogą elektroniczną). Za każdą następną klasę towarową zapłacimy dodatkowo 120 złotych. Procedura trwa średnio 6 miesięcy, ale ochrona znaku obowiązuje już od daty zgłoszenia. Urząd Patentowy pobiera jednorazową opłatę w wysokości 90 złotych za zamieszczenie w „Wiadomościach Urzędu Patentowego” informacji o udzieleniu prawa ochronnego.

W momencie wpłynięcia zgłoszenia Urząd Patentowy bada jedynie bezwzględne i oczywiste przesłanki uniemożliwiające udzielenie prawa, które ustawa określa w sposób dosyć zasadniczy. Nie może być zarejestrowany logotyp, który między innymi nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których został zgłoszony, składa się wyłącznie z elementów, które „weszły do języka potocznego” lub „są zwyczajowo używane w utrwalonych praktykach handlowych”, logotyp został zgłoszony w złej wierze, jest sprzeczny z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, zawiera symbole państwowe czy religijne.

Urząd Patentowy niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia, jeżeli nie stwierdzi którejś z bezwzględnych przesłanek odmownych do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy, dokonuje ogłoszenia w “Biuletynie Urzędu Patentowego” o zgłoszeniu znaku towarowego.

I tu ciekawostka – mimo że Urząd Patentowy nie bada teraz po kolei każdego zarejestrowanego wcześniej znaku towarowego, to jeżeli jednak zauważy istnienie identycznych lub podobnych znaków towarowych z wcześniejszym pierwszeństwem, przeznaczonych do oznaczania takich samych lub podobnych towarów, przekazuje taką informację… nie, nie uprawnionym, tylko zgłaszającemu nowy znak. Dodajmy, że informacja ta ma charakter wyłącznie informacyjny i nie jest wiążąca. Uprawniony ze „starego” znaku nie otrzyma żadnej informacji, że takie postępowanie się toczy. Oznacza to w praktyce, że obecnie każdy dealer, który posiada zarejestrowany znak towarowy musi co jakiś czas przeglądać „Biuletyn Urzędu Patentowego” w poszukiwaniu zgłoszonych znaków mogących kolidować z jego znakiem. W przypadku zauważenia, że nasz lub łudząco podobny znak został zgłoszony do Urzędu, w terminie 3 miesięcy od daty ogłoszenia o zgłoszeniu znaku towarowego należy wnieść do Urzędu Patentowego sprzeciw, co wiąże się z opłatą w wysokości 1000 złotych.

Dopiero w sytuacji wniesienia sprzeciwu Urząd Patentowy bada, czy wzajemny zakres i podobieństwo dwóch znaków towarowych będzie wprowadzać klientów w błąd. Jeżeli stwierdzi, że sprzeciw jest zasadny, nie udzieli prawa ochronnego na znak towarowy. Sprzeciw jest uznawany za zasadny, jeżeli zgłoszony znak jest identyczny ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów, jak również dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, a także gdy jest identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli używanie zgłoszonego znaku bez uzasadnionej przyczyny mogłoby przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego. Urząd Patentowy może też odmówić udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy częściowo – w zakresie, w którym sprzeciwy zostały uznane za zasadne, a w pozostałym zakresie udziela prawa ochronnego na znak towarowy.

Natomiast po bezskutecznym upływie terminu na złożenie sprzeciwu Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy. Okres ochrony wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Udzielenie prawa ochronnego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty w wysokości 400 złotych za każdą klasę towarową według obowiązującej klasyfikacji towarów i usług. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego. Prawo ochronne na znak towarowy przedłuża się o dalsze 10 lat ochrony, o ile uiszczona zostanie opłata za dalszy okres ochrony. Nie trzeba składać już dodatkowego wniosku.

Możliwe spory?

Przed wejściem w życie wspomnianej nowelizacji jedynymi sporami, jakie występowały w branży dealerskiej były te na linii (były) dealer – importer. Dotyczyły one oczywiście logotypów marek samochodów, które dealer miał prawo używać w trakcie posiadania autoryzacji i które to prawo utracił po rozwiązaniu umowy dealerskiej. Wiadomo bowiem, że ogromna większość umów dealerskich przewiduje drakońskie kary umowne za używanie znaków towarowych importera po wygaśnięciu autoryzacji i to najczęściej było przedmiotem spraw sądowych pomiędzy importerami i dealerami.

Łatwość w rejestracji znaków, która panuje obecnie, sprawia że niewykluczone są konflikty pomiędzy samymi dealerami, w szczególności tych samych marek, gdzie podobne są zakresy ofert dealerów (na przykład na programy samochodów używanych danej marki). Dealerzy muszą więc w coraz większej ilości spraw trzymać rękę na pulsie. Nie ma jednak tego złego co by na dobre nie wyszło, ponieważ obecnie łatwiej jest także na przykład uzyskać prawo ochronne na dealerski znak towarowy zawierający elementy lub nawiązujący do logo marki samochodowej.