Głównym celem nowelizacji Prawa o ruchu drogowym jest skrócenie czasu przejazdu służb ratowniczych, które podejmują działania ratunkowe w przypadku zdarzenia drogowego, co zwiększa szanse na przeżycie lub na mniejszy uszczerbek na zdrowiu ofiar wypadku. Zamierzeniem drugiego rozwiązania jest zmniejszenie długości zatorów drogowych poprzez zapewnienie bardziej płynnego i bezpieczniejszego ruchu w przypadku manewru zmiany pasa ruchu z powodu jego zanikania lub przeszkody.
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 9 Prawa o ruchu drogowym, uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się. Przepis ten nie definiuje wprost obowiązku tworzenia „korytarza życia” ani sposobu zachowania uczestników ruchu, które może przecież polegać na zmniejszeniu prędkości, czy też jej zwiększeniu, zjechaniu do lewej lub prawej krawędzi jezdni, na pobocze, a także opuszczeniu jezdni. Tymczasem z badań wynika, że utworzenie korytarza życia może przyspieszyć przybycie służb ratunkowych na miejsce zdarzenia drogowego nawet o 4 minuty, co powoduje zwiększenie szans na przeżycie ofiar nawet o 40%.
Mało precyzyjne przepisy sprawiają, że nie wszyscy uczestnicy ruchu potrafią zachować się w takiej sytuacji. Niestety zdarzają się także przypadki blokowania przejazdu pojazdu uprzywilejowanego. Same działania i kampanie promujące tworzenie korytarzy życia nie przyniosły pożądanego efektu. Konieczne były więc odpowiednie zmiany w ustawodawstwie, precyzyjnie określające sposób zachowania się kierowców, co ułatwi możliwość dotarcia do miejsca wypadku w jak najkrótszym czasie, jednocześnie nie powodując dodatkowego niebezpieczeństwa na drodze.
Znowelizowany art. 9 PRD stanowi, że w warunkach zwiększonego natężenia ruchu pojazdów utrudniającego swobodny przejazd pojazdu uprzywilejowanego w celu umożliwienia swobodnego przejazdu tego pojazdu:
1) na jezdni z dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku kierujący pojazdem poruszający się lewym pasem ruchu jest obowiązany usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa ruchu, a kierujący pojazdem poruszający się prawym pasem ruchu jest obowiązany usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej prawej krawędzi pasa ruchu;
2) na jezdni z więcej niż dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku kierujący pojazdem poruszający się skrajnym lewym pasem ruchu jest obowiązany usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa ruchu, a kierujący pojazdami poruszający się pozostałymi pasami ruchu są obowiązani usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej prawej krawędzi pasów ruchu.
Kierującemu pojazdem innym niż uprzywilejowany zabrania się korzystania z drogi przejazdu utworzonej przez „korytarz życia”. Powyższe nie dotyczy pojazdów zarządców dróg lub pomocy drogowej biorących udział w akcji ratowniczej. Kierujący pojazdem będzie mógł kontynuować jazdę po uprzednio zajmowanym pasie ruchu po przejeździe pojazdu uprzywilejowanego.
Nieodłącznym elementem uczestnictwa w ruchu drogowym jest manewr zmiany pasa ruchu, który zwłaszcza przy dużym natężeniu ruchu wiąże się z dużym niebezpieczeństwem. Art. 22 ust. 4 PRD, w niemalże niezmienionej od 1998 roku formie, reguluje sposób wykonywania tego manewru – kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony. Ponadto kierujący ma obowiązek zachowania szczególnej ostrożności, a także musi należycie, czyli zawczasu
i wyraźnie zasygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu manewru.
Szczególnie niebezpieczny przypadek zmiany pasa ruchu występuje, gdy na jezdni z co najmniej dwoma pasami ruchu w jednym kierunku, co najmniej jeden z pasów np. kończy się (zanika). Kierujący znajdujący się na „zanikającym” pasie ruchu próbują wjechać na sąsiedni pas bez zachowania wyżej wymienionych reguł bezpieczeństwa, co potęguje agresję na drodze, powoduje zatory drogowe oraz niezwykle często prowadzi do zdarzeń drogowych.
By temu zaradzić, nowelizacja wprowadza obowiązek jazdy „na suwak”, zwany także metodą zamka błyskawicznego lub „na zakładkę”, który reguluje sposób zachowania się kierujących w powyższej sytuacji, nawiązując do zasady działania zamka błyskawicznego. Tworzenie tzw. „suwaka” może upłynnić ruch na drodze poprzez zmniejszenie długości zatoru nawet o 50%, zmniejszyć nadmierną prędkość, rozładować „agresję drogową” poprzez przejrzyste określenie zasad postępowania, a co najważniejsze – zredukować liczbę wypadków drogowych.
Nowelizacja wprowadza więc wyjątki od zasady z art. 22 PRD:
– W warunkach znacznego zmniejszenia prędkości na jezdni z więcej niż jednym pasem ruchu w tym samym kierunku jazdy, w przypadku, gdy nie istnieje możliwość kontynuacji jazdy pasem ruchu z powodu wystąpienia przeszkody na tym pasie ruchu lub jego zanikania, kierujący pojazdem poruszający się sąsiednim pasem ruchu jest obowiązany bezpośrednio przed miejscem wystąpienia przeszkody lub miejscem zanikania pasa ruchu umożliwić jednemu pojazdowi lub jednemu zespołowi pojazdów, znajdującym się na takim pasie ruchu, zmianę tego pasa ruchu na sąsiedni, którym istnieje możliwość kontynuacji jazdy.
– W warunkach znacznego zmniejszenia prędkości na jezdni z więcej niż dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku jazdy, w przypadku, gdy nie istnieje możliwość kontynuacji jazdy dwoma pasami ruchu z powodu przeszkód na tych pasach ruchu lub ich zanikania, jeżeli pomiędzy tymi pasami ruchu znajduje się jeden pas ruchu, którym istnieje możliwość kontynuacji jazdy, kierujący pojazdem poruszający się tym pasem ruchu jest obowiązany bezpośrednio przed miejscem wystąpienia przeszkody lub miejscem zanikania pasów ruchu umożliwić zmianę pasa ruchu jednemu pojazdowi lub jednemu zespołowi pojazdów z prawej strony, a następnie jednemu pojazdowi lub jednemu zespołowi pojazdów z lewej strony.
Zarówno „korytarz życia”, jak i metoda jazdy „na suwak” będą działać tylko wtedy, gdy wszyscy kierujący zastosują się do obowiązków wynikających z nowych przepisów. Warto przypomnieć, że nieułatwienie przejazdu pojazdowi uprzywilejowanemu oraz naruszenie zasad regulujących zmianę pasa ruchu stanowią wykroczenia, zagrożone karą grzywny do 3 000 złotych albo karą nagany.
