Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 roku w sprawie o sygn. akt SK 22/21 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 42 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 541), w zakresie, w jakim obliguje sąd do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 ustawy – Kodeks karny, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Orzeczenie zapadło w następującym składzie: przewodniczący – Krystyna Pawłowicz, Zbigniew Jędrzejewski, Justyn Piskorski – sprawozdawca, Michał Warciński, Andrzej Zielonacki. Sędzia sprawozdawca wskazał, że “swoboda wymierzanego przez sąd wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów została w bardzo znaczącym stopniu ograniczona przez ustawodawcę”, który “przejmując kompetencje władzy sądowniczej, z góry określił, jaka sankcja ma zostać wymierzona w razie wystąpienia określonych w przepisie okoliczności” (…) “Co więcej, ustawodawca sprowadził do wspólnego mianownika sprawców przestępstw materialnych, o poważnych skutkach, oraz przestępstwa formalnego, tym samym uniemożliwiając sądowi dostosowanie wymiaru środka karnego do charakteru naruszonego dobra i następstw popełnionego czynu, przez co jeszcze bardziej ograniczył minimum wyłączności kompetencyjnej sądu” (…) Sąd jest “zmuszony zastosować taką samą reakcję zarówno w odniesieniu do sprawcy katastrofy w ruchu drogowym, jak i do osoby, która prowadziła pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości, wprawdzie powodując większe ryzyko sprowadzenia przez nią ujemnego następstwa, jednakże taki skutek się nie ziścił”.
Powyższe prowadzi do konkluzji, że ustawodawca nie może wymuszać na sądzie orzekającym jednakowej surowości karania osób, które doprowadziły do wypadku i takich, które spowodowały tylko, albo aż zagrożenie spowodowania wypadku. Orzeczenie zapadło większością głosów.
