Historyczny kontekst i ewolucja podejścia

Początkowo organy skarbowe wykazywały przychylność w kwestii zwrotu akcyzy za samochody zarejestrowane czasowo w celu wywozu poza granice Polski. Praktyka ta opierała się na założeniu, że czasowa rejestracja nie stanowi przeszkody w uznaniu pojazdu za “niezarejestrowany wcześniej na terytorium kraju” w rozumieniu ustawy akcyzowej.

Z biegiem czasu nastąpiła jednak znacząca zmiana tego stanowiska. Zarówno organy administracji, jak i sądy zaczęły stosować bardziej rygorystyczną interpretację art. 107 ust. 1 ustawy akcyzowej. Kluczowe stało się sformułowanie dotyczące “samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym”.

Analiza rodzajów rejestracji i ich implikacji

Prawo o ruchu drogowym przewiduje kilka rodzajów rejestracji, z których najistotniejsze dla omawianej kwestii są:

1. Rejestracja czasowa z urzędu – stanowi etap w procesie rejestracji stałej, dokonywana jest po złożeniu wniosku o rejestrację pojazdu i nie ma na celu umożliwienia wywozu pojazdu za granicę.

2. Rejestracja czasowa na wniosek – ma określony cel, często związany z wywozem pojazdu za granicę, nie jest etapem w procesie rejestracji stałej i może być dokonywana w celu umożliwienia wywozu samochodu poza terytorium Polski.

To rozróżnienie ma kluczowe znaczenie dla kwestii opodatkowania akcyzą i możliwości jej zwrotu. Interpretacja, która traktowała oba rodzaje rejestracji jednakowo, prowadziła do odmowy zwrotu akcyzy w przypadkach, gdy samochód był czasowo zarejestrowany na wniosek w celu wywozu.

Interwencja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Spór osiągnął taki poziom złożoności, że konieczna była interwencja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Trybunał w swoim orzeczeniu podkreślił konieczność rozróżnienia między rejestracją czasową z urzędu a rejestracją czasową dokonywaną w celu wywozu pojazdu za granicę.

Kluczowe tezy wyroku TSUE obejmowały:

1. Konieczność odróżnienia rejestracji czasowej pojazdu z urzędu od rejestracji czasowej dokonanej w celu umożliwienia wywozu tego pojazdu za granicę.
2. Uwzględnianie celu rejestracji czasowej przy interpretacji przepisów dotyczących zwrotu akcyzy.
3. Zakaz uniemożliwiania przez przepisy krajowe zwrotu akcyzy w sytuacji, gdy samochód jest wywożony z kraju po czasowej rejestracji dokonanej właśnie w tym celu.

To orzeczenie otworzyło drogę do zmiany linii orzeczniczej przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), który w 2023 roku wydał serię wyroków korzystnych dla podatników. NSA, opierając się na wytycznych TSUE, zaczął interpretować przepisy w sposób umożliwiający zwrot akcyzy w przypadkach czasowej rejestracji na wniosek w celu wywozu.

Perspektywy zmian legislacyjnych i ich potencjalne skutki

W odpowiedzi na zaistniałą sytuację, w wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten ma na celu wprowadzenie możliwości zwrotu akcyzy od samochodów osobowych czasowo zarejestrowanych w kraju w celu ich wywozu za granicę.

Proponowane zmiany legislacyjne mogą przynieść następujące skutki: ujednolicenie praktyki organów skarbowych i sądów administracyjnych, zwiększenie pewności prawnej dla podatników, potencjalne ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej związanej z eksportem samochodów oraz konieczność dostosowania procedur administracyjnych w urzędach skarbowych.

Podsumowanie i wnioski

Przypadek zwrotu akcyzy za samochody czasowo zarejestrowane stanowi fascynujący przykład ewolucji prawa podatkowego, ilustrując złożoność interpretacji przepisów i konieczność ich ciągłego dostosowywania do realiów gospodarczych. Proces dochodzenia do obecnego stanu prawnego był długi i skomplikowany, angażując różne instancje sądowe, włącznie z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Analiza tej sytuacji pozwala wyciągnąć szereg ważnych wniosków dotyczących funkcjonowania systemu podatkowego. Przede wszystkim, warto zauważyć, że interpretacja przepisów podatkowych może ulegać znaczącym zmianom w czasie. To, co jeszcze niedawno wydawało się oczywiste, może zostać zakwestionowane i zreinterpretowane, co ma bezpośredni wpływ na sytuację podatników. W tym kontekście, rola orzecznictwa, szczególnie TSUE, okazuje się kluczowa w kształtowaniu praktyki stosowania prawa. Jednocześnie, przypadek ten unaocznia potrzebę precyzyjnego formułowania przepisów podatkowych, aby uniknąć niejednoznaczności interpretacyjnych, które mogą prowadzić do długotrwałych sporów i niepewności prawnej.

Praktyczne aspekty ubiegania się o zwrot akcyzy

W kontekście ubiegania się o zwrot akcyzy, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii. Po pierwsze, wniosek o zwrot akcyzy można złożyć w ciągu roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu samochodu osobowego. Warto zatem przeanalizować i zebrać wszelkie przypadki, w których zwrot akcyzy mógłby być należny, uwzględniając ten roczny termin.

Niezbędne jest również zgromadzenie stosownej dokumentacji, zarówno dotyczącej rejestracji, jak i wywozu samochodu. Organy podatkowe z pewnością będą wymagać przedstawienia tej dokumentacji w trakcie postępowania. Należy dokładnie ustalić, w czyim imieniu była dokonywana transakcja oraz przeanalizować, jak wyglądało wydanie i przemieszczenie samochodów.

Po zgromadzeniu wszystkich niezbędnych informacji i dokumentów, kolejnym krokiem jest złożenie stosownych wniosków do właściwego organu podatkowego. Należy uzbroić się w cierpliwość, gdyż proces rozpatrywania wniosków może być długotrwały, a organy mogą wymagać dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów.

Podsumowując, sprawa zwrotu akcyzy za samochody czasowo zarejestrowane pokazuje, jak istotna jest precyzyjna interpretacja przepisów w kontekście realiów gospodarczych. Dla podatników kluczowe jest skrupulatne przygotowanie dokumentacji, przestrzeganie terminów oraz gotowość do długotrwałego procesu administracyjnego. W obliczu zmieniającej się interpretacji przepisów, warto również na bieżąco śledzić orzecznictwo i ewentualne zmiany legislacyjne w tym zakresie.

Materiał przygotował:

Maciej Kordalewski

KPI TAX
+48 792 992 180
maciej.kordalewski@kpitax.pl

Jestem doradcą podatkowym z wieloletnim doświadczeniem. Miałem przyjemność współpracować z różnorodnymi grupami, takimi jak deweloperzy, medycy, dealerzy samochodowi, a także podmioty produkcyjne i handlowe. Wspierałem zarówno krajowe jak i międzynarodowe grupy kapitałowe. W swojej karierze uczestniczyłem we wszelakich projektach podatkowych, z zakresu VAT, CIT, PIT, cen transferowych, podatku u źródła (WHT), a raz nawet trafił się podatek tonażowy. Jako menedżer prowadziłem również zespoły kilkuosobowe, w ramach których realizowaliśmy projekty z zakresu cen transferowych. Łączę swoją wiedzę podatkową ze swoją pasją do nowoczesnych technologii, implementując rozwiązania technologiczne w świat podatków. Jestem fanem automatyzowania czasochłonnych, żmudnych i powtarzalnych czynności, dzięki czemu zarówno nasi Klienci jak i my sami, mamy czas na ważniejsze wyzwania. Z uporem maniaka szukam rozwiązań oszczędzających zarówno pieniądze jak i czas, bo jak wszyscy wiemy – czas to również pieniądz.