17 maja 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, w którym uznał, że Polska nie jest zobowiązana do zwrotu akcyzy w przypadku czasowej rejestracji pojazdu a następnie wywiezienia go do innego kraju, poza UE. Orzeczenie stanowi odpowiedź na pytanie Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie zgodności polskich przepisów z prawem Unii Europejskiej.
Pytanie zostało zadane w następującym stanie faktycznym. Handlowiec zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego o zwrot podatku akcyzowego wobec dokonanego eksportu samochodu do Norwegii. Naczelnik odmówił wypłaty zwrotu podatku, a następnie jego decyzja została utrzymana przez organ II instancji. Organy uznały, że datą rejestracji pojazdu jest data jego rejestracji czasowej z urzędu, stanowiącej część procesu rejestracji, którego celem jest trwałe dopuszczenie tego pojazdu do ruchu na rzeczonym terytorium. Ze stanowiskiem organów podatkowych nie zgodził się handlowiec i złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA oddalił skargę, uznając, że nie ma podstaw do zwrotu skarżącemu w postępowaniu głównym podatku akcyzowego zapłaconego w następstwie eksportu odnośnego pojazdu, gdyż nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 107 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, a w szczególności przesłanka dotycząca braku rejestracji tego pojazdu na terytorium kraju. Wobec treści wyroku została złożona skarga kasacyjna do Naczelnego Sadu Administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny skierował pytanie prejudycjonalne do Trybunału Sprawiedliwości UE o następującej treści „Czy art. 56 [TFUE] i zasadę jednofazowości podatku akcyzowego jako podatku od faktycznej konsumpcji oraz zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu przepisu krajowego takiego jak art. 107 ust. 1 ustawy [o podatku akcyzowym], w zakresie, w jakim uniemożliwia on zwrot podatnikowi proporcjonalnie wyliczonej akcyzy z tytułu eksportu zarejestrowanego samochodu osobowego w stosunku do okresu jego użytkowania na terytorium kraju?”.
NSA powziął wątpliwość czy przepisy krajowe nie stoją w sprzeczności z zasadą jednokrotności i proporcjonalności. W uzasadnieniu zadanego pytania wskazano, że może dochodzić do sytuacji, w której przedsiębiorcy krajowi, którzy eksportują samochody osobowe do państw trzecich lub dokonują wewnątrzwspólnotowych dostaw tych pojazdów, stają się mniej konkurencyjni niż przedsiębiorcy z innych państw Unii Europejskiej, którzy eksportują takie pojazdy lub dokonują ich wewnątrzwspólnotowych dostaw. Ponadto wskazano, że o wywiezieniu pojazdu poza UE może on zostać obciążony opłatami podobnymi do akcyzy, co stoi w sprzeczności z zasadą jednokrotność. NSA argumentował, że obciążenie pojazdu podatkiem akcyzowym w pełnej wysokości w Polsce, w sytuacji gdy jego używanie pomimo rejestracji nie miały miejsca w Polsce lub było krótkotrwałe wydaje się być zarówno z zasadą opodatkowania towarów w miejscu konsumpcji, jak również z zasadą swobodnego przepływu towarów.
Zgodnie z brzmieniem art. 107 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, podmiot, który nabył prawo rozporządzania jak właściciel samochodem osobowym niezarejestrowanym wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego akcyza została zapłacona na terytorium kraju, dokonujący dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego, lub jeżeli w jego imieniu ta dostawa albo eksport są realizowane, ma prawo do zwrotu akcyzy na wniosek złożony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego.
TSUE uznał, że przepisy unijne nie sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, które w przypadku wywozu samochodu osobowego zarejestrowanego w danym państwie członkowskim nie przewiduje zwrotu, w wysokości proporcjonalnej do okresu użytkowania owego samochodu na jego terytorium, podatku akcyzowego zapłaconego od tego samochodu w tym państwie członkowskim. TSUE podkreślił, że podatek akcyzowy w Polsce jest związany z konsumpcją samochodu osobowego na terenie kraju a nie z okresem użytkowania na terenie Polski (konsumpcja materializuje się poprzez rejestrację pojazdu). Ponadto w uzasadnieniu wskazał, że w przypadku gdy importer, niezależnie od tego, czy jest osobą fizyczną, czy handlowcem, decyduje się na przywóz na zasadzie pełnej własności pojazdu i związaną z tym jego rejestrację na tym terytorium kraju, ewentualne intencje tego importera dotyczące późniejszego użytkowania owego pojazdu są pozbawione znaczenia dla oceny, w świetle art. 110 TFUE i zasady proporcjonalności, opodatkowania tego pojazdu danym podatkiem akcyzowym oraz, w przypadku powrotnego wywozu tego pojazdu, odmowy zwrotu zapłaconego podatku.
