Na stronach rządowego centrum legislacji został opublikowany projekt nowelizacji, m.in. ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, wprowadzającej nowy art. 25a:

Dostawca wyrobu w rozumieniu art. 3 pkt 33 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1907/2006”, przekazuje informacje Europejskiej Agencji Chemikaliów zgodnie z art. 33 ust. 1 tego rozporządzenia, począwszy od dnia 5 stycznia 2021 r., wykorzystując format i narzędzie przygotowane w tym celu przez Europejską Agencję Chemikaliów (podkreślenia własne).

Na czym polega nowy obowiązek?

Dotychczas dostawcy wyrobów obowiązani byli do przekazywania swoim odbiorcom informacji (którymi dysponują) pozwalających na bezpieczne stosowanie wyrobu zawierającego w stężeniu powyżej 0,1% wagowo substancje zamieszczone na tzw. liście kandydackiej Europejskiej Agencji Chemikaliów – są to substancje stanowiące bardzo duże zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego (m.in. substancje rakotwórcze wykazujące działania mutagenne na komórki rozrodcze lub działania szkodliwe na funkcje rozrodcze, płodność lub rozwój) lub środowiska, które mogą zostać włączone do listy substancji chemicznych, których stosowanie w wyrobach uzależnione jest od stosownego zezwolenia [art. 33 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (tzw. REACH)]. Aktualna lista kandydacka dostępna jest na oficjalnej stronie Europejskiej Agencji Chemikaliów.

Począwszy od 5 stycznia 2021 r. powyższe informacje będą musiały być przekazywane również do Europejskiej Agencji Chemikaliów, do tzw. bazy SCIP (baza dostępna jest dla dostawców do przekazywania stosownych informacji już od 28 października br.). Pełną funkcjonalność baza SCIP osiągnie z początkiem lutego 2021 r. – od tego momentu z jej zasobów będą mogli korzystać konsumenci i podmioty zajmujące się odpadami.

W jakim celu wprowadza się nowy wymóg?

Dane zamieszczone w bazie SCIP mają „poprawić stan wiedzy o niebezpiecznych substancjach chemicznych zawartych w wyrobach i produktach na każdym etapie cyklu ich życia – w tym na etapie odpadu” (za ECHA). Nałożenie dodatkowego wymogu ma również zniechęcić przedsiębiorców do używania substancji niebezpiecznych („zachęcać do zastępowania takich substancji bezpieczniejszymi alternatywami”).

Nowy wymóg wpisuje się również w ideę gospodarki obiegu zamkniętego, a to poprzez ograniczenie obecności substancji niebezpiecznych w recyklatach.

Kogo obejmie obowiązek?

Obowiązany do przekazywania informacji „dostawca wyrobu” to szeroka kategoria podmiotów: wytwórcy, importerzy, dystrybutorzy oraz każdy inny uczestnik łańcucha dostaw wprowadzający wyrób do obrotu (art. 3 pkt 33 REACH). Do tej grupy należy zatem zaliczyć również podmioty konfekcjonujące, a także podmioty składające finalne produkty z komponentów. Do grupy tej nie zalicza się jednak sprzedawców detalicznych oferujących produkty konsumentom (z uwagi na to, że informacje przekazują swoim klientom wyłącznie na ich żądanie – art. 33 ust. 2 REACH).

Obowiązki nałożone są wyłącznie na te podmioty w łańcuchu dostaw danego produktu, które mają siedzibę na terytorium EOG (czyli na terytorium jednego z państw członkowskich UE lub Norwegii, Islandii lub Liechtensteinu).

Jakkolwiek nie wynika to bezpośrednio z przepisu, zasadnym jest przyjęcie, że pełnego powiadomienia w pierwszej kolejności powinni dokonać:

• producent mający siedzibę w EOG – w odniesieniu do wyrobów produkowanych na terytorium EOG;
• importer mający siedzibę w EOG – w odniesieniu do wyrobów produkowanych poza EOG.

Są to bowiem podmioty, które wprowadzają dany wyrób po raz pierwszy do obrotu na wspólnym rynku.

Pozostałe podmioty (przede wszystkim dystrybutorzy hurtowi i detaliści dostarczający wyroby profesjonalnym użytkownikom końcowym) wykonują swój obowiązek notyfikacyjny poprzez odwołanie się do powiadomienia dokonanego przez producenta/importera. Dokonanie pełnego powiadomienia będzie wymagane od takich podmiotów w momencie, gdy oferujący wyroby na wcześniejszym etapie dystrybucji nie dopełnili swoich obowiązków.

Jakie informacje należy przekazać?

Informacje przekazywane do bazy SCIP stanowią te same informacje, które dzisiaj dostawcy wyrobów obowiązani są przekazywać swoim odbiorcom. Są to następujące grupy informacji:

• informacje pozwalające na identyfikację wyrobu;
• nazwa, stężenie i miejsce występowania w wyrobie substancji niebezpiecznej;
• dodatkowe informacje dotyczące bezpiecznego użytkowania wyrobu, w tym informacje pozwalające na właściwe zagospodarowanie odpadu powstającego z wyrobu.

Szczegółowego omówienia informacji, jakie należy przekazać do bazy SCIP, dokonano w materiale przygotowanym przez Europejską Agencję Chemiczną.

W jaki sposób dokonać powiadomienia?

Powiadomienia należy dokonać z wykorzystaniem zautomatyzowanego interfejsu S2S (system-t-system) przygotowanego przez Europejską Agencję Chemiczną. W tym celu należy posiadać ważne konto ECHA. Szczegółowe informacje dotyczące konta dostępne są w materiale przygotowanym przez Europejską Agencję Chemiczną. Agencja wskazuje, że istnieją techniczne możliwości połączenia wewnętrznych systemów śledzenia w łańcuchu dostaw z bazą SCIP w celu zapewnienia pełnej automatyzacji procesu przekazywania powiadomień.

Jakie są kary za brak powiadomienia?

W świetle projektu nowelizacji ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, brak dopełnienia obowiązku powiadomienia stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 20 do 5000 zł. Za wykroczenia mogą odpowiadać wyłącznie osoby fizyczne, karę grzywny można zatem nałożyć np. na członków zarządu dostawcy wyrobu.

Co istotne, w świetle projektowanego art. 48a ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach należy przyjąć, że wykroczeniem będzie również dokonanie powiadomienia bez wykorzystania narzędzia udostępnionego przez Europejską Agencję Chemiczną, aczkolwiek prawdopodobieństwo złożenia powiadomienia z pominięciem dedykowanego narzędzia należy uznać za mało prawdopodobne.