Od 1 stycznia 2019 obowiązuje nowelizacja Ordynacji podatkowej, która implementuje do polskiego porządku prawnego Dyrektywę 2018/822 w zakresie raportowania schematów podatkowych (MDR – mandatory disclosure rules). Polskie przepisy rozszerzają jednak zakres wymaganej przez UE sprawozdawczości, o obowiązek raportowania tzw. schematów krajowych.

Autorem tekstu jest Maciej Kordalewski, prawnik, konsultant podatkowy w Martini i Wspólnicy.

Celem wprowadzanej regulacji jest nałożenie obowiązków dot. raportowania schematów podatkowych oraz przygotowania i stosowania wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych.

Należy sobie zatem zadać dwa kluczowe pytania: czym jest schemat podatkowy i czy występuje w mojej działalności obowiązek wdrożenia procedury.

Czym jest schemat podatkowy

Definicja schematu jest bardzo szeroka i budzi wiele wątpliwości.  W ogromnym uproszczeniu: chodzi o takie uzgodnienie, będące czynnością bądź zespołem czynności które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego. Warto podkreślić, że występowanie schematów podatkowych nie oznacza, że w naszej działalności dochodzi do agresywnej optymalizacji podatkowej. Za schematy podatkowe wymagające raportowania można uznać (zgodnie z objaśnieniami podatkowymi z dn. 31.01.2019 r.) choćby „zgodne z celem ustawodawcy korzystanie z ulg i preferencji” w formie np. proponowania klientom określonych rozwiązań dotyczących finansowania zakupu samochodów. Kluczowa jest zatem dogłębna analiza aktywności gospodarczej danego podmiotu, w celu precyzyjnego wskazania, które obszary są objęte koniecznością raportowania.

Przykładowymi działaniami w branży motoryzacyjnej, które mogą zostać uznane za potencjalne schematy podatkowe są (i) podpisywanie umów  leasingu, których przedmiotem jest samochód o wartości przekraczającej 150 000 zł przed 1 stycznia 2019 r., a następnie jego wydanie po wejściu w życie nowych przepisów, (ii) proponowanie określonych rozwiązań dotyczących finansowania samochodów, (iii) zoptymalizowane podatkowo akcje marketingowe

Obowiązek stworzenia i stosowania Procedury

Obowiązek stworzenia i stosowania Procedury dotyczy (i) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej będących promotorami, zatrudniających promotorów lub faktycznie wypłacających im wynagrodzenie, (ii) jeżeli ich przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym rok obrotowy 8 000 000 zł.

Zatrudnianie promotorów

Warto podkreślić, że za zatrudnienie promotorów może zostać uznana np. współpraca z zewnętrznymi oraz wewnętrznymi doradcami podatkowymi, radcami prawnymi czy prawnikami, albo doradzanie przez spółkę z grupy innym podmiotom, czy choćby działanie dyrektora finansowego w ramach wykonywanych przez niego czynności.

Warto zwrócić też uwagę na fakt, że zgodnie z przepisami o raportowaniu schematów podatkowych, promotorem nie będzie wyłącznie osoba posiadająca uprawnienia adwokata, radcy prawnego bądź doradcy podatkowego, którzy udostępnią swoim klientom schemat podatkowy. Mogą to być zwykli sprzedawcy, który nieświadomie oferują klientom pewne rozwiązania, udostępniają klientowi schemat podatkowy. Co w takiej sytuacji?

Przedsiębiorca (np. dealer) zobowiązany byłby do zweryfikowania, czy udostępniona przez handlowca informacja spełnia kryteria do uznania jej za schemat podatkowy, zweryfikowania czy klient spełnia kryterium kwalifikowanego korzystającego (co wymagałoby uzyskania wiedzy na temat zarobków oraz powiązań klienta z innymi podmiotami), a także do czynności technicznych związanych z samym raportowaniem.

Co w przypadku nieposiadania procedury oraz niewywiązywania się z obowiązków raportowania?

Zignorowanie obowiązku wprowadzenia procedury w przypadku gdy jest się podmiotem zobowiązanym (przychody, koszty powyżej 8 000 000 zł) może słono kosztować. Bowiem, zgodnie z nowymi przepisami sankcje za brak posiadania należytej procedury wynieść mogą nawet 2 000 000 zł. Natomiast w przypadku braku posiadania procedury i niewywiązywania się z obowiązku raportowania sankcja może ulec zwiększeniu do 10 000 000 zł. Warto wspomnieć, że wysokość kary nakładanej przez organy w ww. przypadkach, będzie zależała od decyzji organów, nie zostały one bowiem ograniczone w żaden ustawowy sposób.

Brak raportowania będzie również traktowany jako przestępstwo karnoskarbowe, za które maksymalny wymiar kary może wynosić aż 21 600 000 zł, a zakładając, że przepisy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych wejdą w życie w proponowanym kształcie, kara z tytułu tej odpowiedzialności może wynieść do 30 000 000 zł bądź nawet 60 000 000 zł. Co więc należałoby zrobić? Przeanalizować strukturę świadczonych przez siebie usług w celu zlokalizowania ewentualnych schematów podatkowych, a następnie przygotować prawidłową procedurę.

Podsumowanie

Potoczne rozumienie „schematu podatkowego”, które wiąże się ze stosowaniem wymyślnych optymalizacji podatkowych przy użyciu rozbudowanych struktur nie ma nic wspólnego z przepisami o raportowaniu schematów podatkowych. Dla przykładu, początkowo w objaśnieniach do przepisów jako schemat podatkowy traktowano m.in. ulgę badawczo rozwojową czy działalność w specjalnej strefie ekonomicznej. Najnowsze objaśnienia podatkowe uznają wprawdzie , że ww. sytuacje co do zasady nie będą jednak schematami podatkowymi, aczkolwiek po spełnieniu pewnych kryteriów mogą zostać za takie uznane. Podatnik porusza się zatem po grząskim gruncie nieprecyzyjnych i nieostrych sformułowań (zwrot „co do zasady” pojawia się na stu stronach objaśnień podatkowych dokładnie 50 razy).

Podsumowując, obowiązki z tytułu raportowania schematów podatkowych będą stanowić poważne wyzwanie dla wszystkich podmiotów, również branży motoryzacyjnej, a ich nieprzestrzeganie może słono kosztować.