Wyjaśnienie sposobu nakładania kar na spółki wywierające decydujący wpływ, interpretacja okoliczności obciążających i łagodzących oraz wpływ długości trwania zmowy na wysokość kary – to tylko niektóre kwestie dotyczące karania zaprezentowane w nowych wytycznych. Zmiany mogą być zapowiedzią zaostrzenia polityki Prezesa UOKiK.
Alert został przygotowany przez kancelarię KRK Kieszkowska Rutkowska Kolasiński.
W razie jakichkolwiek pytań zachęcamy do kontaktu z kancelarią.
1. Nowe wyjaśnienia Prezesa UOKiK w sprawie nakładania kar
We wtorek 9 kwietnia Prezes UOKiK przedstawił zaktualizowane wyjaśnienia w sprawie nakładania kar na przedsiębiorców za praktyki naruszające konkurencję. Wytyczne dostępne są pod adresem internetowym: konkurencja.uokik.gov.pl.
Zmiany wynikają z potrzeby dostosowania obecnej polityki do przepisów dyrektywy ECN+, która m.in. rozszerza zakres podmiotowy odpowiedzialności za stosowanie antykonkurencyjnych praktyk. Wytyczne nie mają charakteru wiążącego, ale pełnią istotną rolę w polityce nakładania kar przez Prezesa UOKiK.
2. Nowe zasady karania przedsiębiorców z grupy kapitałowej
Prezes UOKiK doprecyzował sposób wymierzenia kary w sytuacji, w której przedsiębiorca wywierał na innego przedsiębiorcę decydujący wpływ. Decydujący wpływ zachodzi, gdy między przedsiębiorcami istnieją takie powiązania ekonomiczne, prawne lub organizacyjne, których skutkiem jest wykonywanie lub dostosowywanie się przez przedsiębiorcę doinstrukcji udzielanych mu przez innego przedsiębiorcę w sposób ograniczający lub uniemożliwiający jego samodzielne zachowania na rynku.
W takim przypadku Prezes UOKiK prowadzący jedno postępowanie przeciwko obu tym podmiotom będzie wymierzał jedną karę łączną dla obu przedsiębiorców. Odstępstwo od tej zasady i nałożenie odrębnych kar jest możliwe, natomiast będzie wymagało poinformowania stron postępowania przed wydaniem decyzji.
Wytyczne doprecyzowują także inną istotną kwestię związaną z wysokością obrotu, który jest uwzględniany przy nakładaniu kary w sytuacji wywierania decydującego wpływu. Oprócz obrotu przedsiębiorcy będącego bezpośrednim uczestnikiem naruszenia, Prezes UOKiK uwzględnia również obrót osiągnięty przez przedsiębiorcę wywierającego decydujący wpływ.
3. Doprecyzowanie czynników wpływających na wysokość kary
Prezes UOKiK w wyjaśnieniach doprecyzował, jaki wpływ na wysokość kary mają czynniki takie jak:
- okres naruszenia,
- rodzaj praktyki,
- charakterystyka produktu i jego odbiorców,
- charakterystyka rynku,
- inne skutki rynkowe naruszenia,
- stopień zorganizowania naruszenia,
- nieodwracalność lub trudna odwracalność naruszenia.
Doprecyzowanie tych czynników może być pomocne dla przedsiębiorców potrzebujących ocenić, jakie okoliczności ich zachowania, charakterystyki rynku lub oferowanego produktu mogą wpłynąć na wysokość kary.
4. Katalog okoliczności obciążających i łagodzących
Do zamkniętego katalogu okoliczności obciążających należą:
- rola lidera lub inicjatora porozumienia ograniczającego konkurencję lub nakłanianie innych przedsiębiorców do uczestnictwa w tym porozumieniu,
- przymuszanie, wywieranie presji lub stosowanie środków odwetowych w stosunku do innych przedsiębiorców lub osób, w celu wprowadzenia w życie lub kontynuowania naruszenia,
- wcześniejsze naruszenia,
- umyślność naruszenia.
Wytyczne wymieniają także przykładowe okoliczności łagodzące, takie jak:
- dobrowolne usunięcie skutków naruszenia,
- zaniechanie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję przed wszczęciem postępowania antymonopolowego, bądź niezwłocznie po jego wszczęciu,
- współpraca z Urzędem w trakcie postępowania.
Okoliczności łagodzące lub obciążające mogą doprowadzić do zmiany wymiaru kary maksymalnie o 25%.
5. Ocena adekwatności kary
Wytyczne precyzują, na czym polega przeprowadzenie oceny adekwatności kary przez Prezesa UOKiK.
Ostateczna wysokość kary jest wynikiem kilkuetapowej analizy Prezesa UOKiK. Po pierwsze, Prezes UOKiK ustala kwotę wyjściową jako odsetek rocznego obrotu przedsiębiorcy (w wysokości od 0,01% do 3% obrotu). Po drugie, Prezes UOKiK wskazuje kwotę bazową, na którą wpływają czynniki takie jak rodzaj praktyki lub charakterystyka rynku. Po trzecie, Prezes UOKiK bierze pod uwagę długotrwałość naruszenia oraz okoliczności obciążające i łagodzące.
Etap czwarty polega na ocenie, czy wysokość kary obliczona w oparciu o trzy ww. etapy jest adekwatna. Prezes UOKiK może uznać, że w szczególnych sytuacjach tak obliczona kara nie spełniałaby swojej funkcji (np. odstraszającej lub represyjnej). Wówczas Prezes UOKiK może podwyższyć kwotę kary, ale w ramach obowiązującego maksymalnego pułapu wysokości kary do 10% rocznego obrotu.
6. Zastosowanie nowych wytycznych
Nowe wyjaśnienia stosuje się do spraw, w których postępowanie antymonopolowe zostało wszczęte po 1 stycznia 2024 r.
Choć opublikowanie wyjaśnień ma na celu zwiększyć transparentność polityki karania ze strony Prezesa UOKiK, rzeczywisty efekt w tym zakresie będzie można ocenić wraz z pojawieniem się kar skalkulowanych w oparciu o nowe zasady.
r.pr. Marcin Kolasiński
apl. adw. Monika Woźniak-Cichuta
