Od 1 stycznia 2020r. obowiązuje art. 81a Prawa o ruchu drogowym wprowadzający przesłanki dopuszczalności wymiany drogomierza w pojeździe. Po takiej wymianie dokonuje się “odczytu” wymienionego licznika w stacji kontroli pojazdów, gdzie składa się też stosowne oświadczenie. Tuż po zmianie prawa mogliśmy zaobserwować wzmożony ruch do stacji kontroli pojazdów w celu złożenia oświadczenia o wymianie drogomierza i dokonania odczytu. W zamierzeniu miało to zalegalizować zafałszowany przebieg i wyłączyć odpowiedzialność za przestępstwo z art. 306a Kodeksu karnego. Czy aby na pewno to jednak tak działa?
Najpierw przypomnijmy co mówią przepisy. Zgodnie z nowym art. 81a Prawa o ruchu drogowym, wymiana drogomierza w pojeździe jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy drogomierz nie odmierza przebiegu pojazdu w sytuacji, w której ze względu na przeznaczenie jego powinien ten przebieg odmierzać lub gdy jest konieczna wymiana elementu pojazdu, z którym drogomierz jest nierozerwalnie związany. Dodatkowo – wymiana licznika może nastąpić tylko na drogomierz sprawny i właściwy dla danego typu pojazdu.
Zgodnie z art. 81b ust. 1 PRD, w przypadku wymiany drogomierza ustawa przewiduje obowiązek przedstawienia w terminie 14 dni pojazdu z wymienionym drogomierzem na stacji kontroli pojazdów celem dokonania “odczytu wskazania drogomierza wraz z jednostką miary”.
Zgodnie z art. 81 ust. 5 PRD, czynność “odczytu”, przeprowadza się po złożeniu diagnoście przez właściciela lub posiadacza pojazdu pisemnego oświadczenia o wymianie drogomierza, sporządzonego na urzędowym formularzu. Oświadczenie zawiera:
1) imię i nazwisko składającego oświadczenie;
2) numer PESEL składającego oświadczenie, a w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL – serię, numer i nazwę dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwę państwa, które wydało ten dokument;
3) adres zamieszkania składającego oświadczenie;
4) dane identyfikujące pojazd;
5) datę i przyczynę wymiany drogomierza;
6) oznaczenie miejsca i datę złożenia oświadczenia;
7) klauzulę o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”;
8) czytelny podpis składającego oświadczenie.
Wzór oświadczenia znajduje się w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie wzoru urzędowego formularza oświadczenia właściciela lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza z dnia 18 grudnia 2019 (Dz.U. z 2019 r. poz. 2482). Wzór oświadczenia właściciela lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza można pobrać stąd.
Czym jest sam “odczyt wskazania drogomierza wraz z jednostką miary“? Zasady jego przeprowadzania reguluje rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych czynności diagnostów związanych z odczytem wskazania drogomierza oraz wysokości opłaty z tym związanej z dnia 29 listopada 2019 (Dz.U. z 2019 r. poz. 2390). Mówiąc w skrócie polega to na sprawdzeniu drogomierza przez kontrolę wzrokową, ustalenie wskazania drogomierza wraz z jednostką miary oraz wprowadzenie danych dotyczących wymiany drogomierza do centralnej ewidencji pojazdów.
Wynik odczytu będzie negatywny w przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli wzrokowej drogomierza, że:
1) wartość wskazania drogomierza jest nieczytelna lub niekompletna,
2) drogomierz nie pokazuje żadnej wartości,
3) brak jest zamontowanego drogomierza lub jest nieprawidłowo zamontowany w szczególności w miejscu do tego konstrukcyjnie nieprzeznaczonym,
4) zamontowany drogomierz jest niewłaściwy do danego typu pojazdu
Teraz pozostaje odpowiedź na najważniejsze pytanie – czy dokonanie powyższych czynności i przejście z wynikiem pozytywnym odczytu drogomierza w stacji kontroli pojazdów powoduje prawne zalegalizowanie fałszywego przebiegu lub też wyłącza możliwość ukarania z powodu wypełnienia znamion w art. 306a Kodeksu karnego penalizującego trzy typy czynów:
– zmiany wskazań drogomierza pojazdu mechanicznego,
– ingerencji w prawidłowość pomiaru drogomierza pojazdu mechanicznego,
– zlecenie innej osobie zmiany wskazań drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingerencji w prawidłowość pomiaru takiego drogomierza.
Odpowiedź na tak postawione pytanie może być jedna – nie.
Dlaczego? Wynika to z charakteru samej czynności odczytu. Celem odczytu jest zbadania dokumentów pojazdu, zbadanie “organoleptyczne” licznika i wpisanie przebiegu auta z nowego licznika do Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (co będzie uwidocznione w serwisie HistoriaPojazdu.gov.pl – o czym piszemy tutaj). Niemniej diagnosta w ogóle nie bada dlaczego pojazd ma taki a nie inny przebieg na nowym liczniku. Jego rolą jest jedynie odnotowanie stanu licznika. Tym samym ten brak badania prawidłowości przebiegu powoduje, że wpisanie do CEPiK przebiegu z nowego licznika, który zastąpił licznik wcześniej “przekręcony” nie powoduje zalegalizowania tego przebiegu. Wynika to przede wszystkim z tego, że czyn z art. 306a KK jest czynem który popełnia się przez konkretne działanie osadzone w miejscu i w czasie i nawet pomimo że potem doszło do wymiany drogomierza oraz przeszliśmy z wynikiem pozytywnym “odczyt” a diagnosta wpisał ten przebieg do CEPiK, to nie powoduje że dochodzi do “zniweczenia” tamtego działania. A tym samym nie może dojść do zniweczenia wcześniej popełnionego przestępstwa.
Co więcej, jeżeli nie dokonaliśmy wymiany licznika (nie oszukujmy się – część wizyt w SKP będzie bez wymiany licznika w ogóle, a składane będzie tylko oświadczenie) albo dokonaliśmy jej “niepotrzebnie” tj. bez wypełnienia przesłanek dopuszczalności z art. 81a PRD to… popełniamy kolejne przestępstwa. W przypadku nieuzasadnionej wymiany sprawnego licznika mamy do czynienia z wypełnieniem znamion art. 306a KK po raz drugi (ponieważ wymiana drogomierza bez przyczyny stanowi ingerencję w prawidłowość pomiaru – wynika to z uzasadnienia do projektu ustawy wprowadzającej art. 306a KK). Po drugie, składając w SKP fałszywe oświadczenie o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie wzoru urzędowego formularza oświadczenia właściciela lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza z dnia 18 grudnia 2019, popełniamy przestępstwo z art. 233 KK.
