1. Stan faktyczny
W dniu 8 maja 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) wydał wyrok w sprawie C-581/23 Beevers Kass BV, w którym udzielił odpowiedzi na pytania prejudycjalne sądu belgijskiego. Przedmiotem wykładni było stosowanie unijnego prawa konkurencji do porozumień o charakterze wertykalnym. Stan faktyczny sprawy dotyczył dystrybucji wyłącznej sera marki Beemster w Belgii i Luksemburgu. Jeden z przedsiębiorców został oskarżony o niedozwoloną aktywną sprzedaż tego sera na terytorium zastrzeżonym dla dystrybutora wyłącznego. Przedsiębiorca powoływał się natomiast na brak dowodów, iż dystrybutor wyłączny rzeczywiście uzyskał od dostawcy ochronę przed aktywną sprzedażą na wyznaczonym mu terytorium ze strony innych klientów dostawcy.
Alert został przygotowany przez kancelarię KRK Kieszkowska Rutkowska Kolasiński.
W razie jakichkolwiek pytań zachęcamy do kontaktu z kancelarią.
Wyrok dotyczył interpretacji przepisów nieobowiązującego już rozporządzenia wertykalnego. Jednakże z uwagi na fakt, iż obecne rozporządzenie zawiera takie same rozwiązania, stanowisko TSUE ma znaczenie dla oceny legalności także aktualnych, jak i przyszłych porozumień wertykalnych.
Choć orzeczenie zapadło na tle dystrybucji produktu spożywczego – sera, to ma ono w pełni zastosowanie także do innych produktów i innych branż gospodarki.
2. Najważniejsze tezy wyroku
2.1. Ochrona przez aktywną sprzedażą warunkiem legalności dystrybucji wyłącznej
TSUE potwierdził, iż rozwiązanie polegające na wyznaczeniu dystrybutora wyłącznego musi wiązać się z zapewnieniem mu przez dostawcę ochrony przed aktywną sprzedażą na wyznaczone mu terytorium ze strony innych klientów dostawcy.
Dystrybucja wyłączna charakteryzuje się tym, iż współpraca dostawcy z nabywcą nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży mu produktów. Zazwyczaj dystrybutor wyłączny zobowiązuje się wobec dostawcy do rozwoju marki dostawcy oraz rozwijania sieci dystrybucyjnej tej marki na wyznaczonym mu terytorium. Aby dystrybutor wyłączny mógł realizować powierzone mu zadania, dostawca powinien zapobiegać sytuacji, w której inni nabywcy jego produktów prowadzą aktywną sprzedaż tych produktów do odbiorców znajdujących się na terytorium dystrybutora wyłącznego. Aktywna sprzedaż oznacza aktywne zabieganie o odbiorców, poprzez np. wysyłanie do nich ofert, czy inicjowanie z nimi bezpośrednich kontaktów w celu sprzedania im produktów.
W świetle stanowiska TSUE dostawcy muszą więc pamiętać, iż dla legalności wyznaczenia przez nich dystrybutora wyłączonego – w odniesieniu do terytorium lub grupy klientów – konieczne jest przyznanie mu ochrony przed aktywną sprzedażą ze strony innych klientów dostawcy na wyznaczone mu terytorium lub do przydzielonej mu grupy klientów.
2.2. Konieczność udowodnienia istnienia ochrony przed aktywną sprzedażą
Dla wykazania, iż dostawca rzeczywiście zobowiązał swoich klientów do nieprowadzenia aktywnej sprzedaży na terytorium wyznaczonym dystrybutorowi wyłącznemu nie wystarczy domniemanie wynikające z faktu, iż taka aktywna sprzedaż w praktyce nie jest prowadzona.
Istnienie zakazu aktywnej sprzedaży powinno być poparte dowodami na to, iż:
− dostawca wezwał swoich klientów do nieprowadzenia aktywnej sprzedaży na terytorium przydzielonym dystrybutorowi wyłącznemu oraz
− klienci dostawcy, do których to wezwanie zostało skierowane, zaakceptowali je, wskutek czego powstrzymują się od sprzedaży aktywnej na wskazanym terytorium.
Spełnianie łącznie obu tych warunków jest niezbędne dla prowadzenia legalnego modelu dystrybucji wyłącznej.
3. Inne ważne zagadnienia związane ze szczególnymi modelami dystrybucji
Komentowany wyrok poddaje analizie prawnej rozwiązanie dystrybucyjne znacząco odbiegające od klasycznego modelu dystrybucji.
Coraz bardziej konkurencyjny rynek powoduje, iż dostawcy częściej sięgają do modeli dystrybucji pozwalających na szerszą skalę uzgodnień z dystrybutorami, a tym samym na lepszą realizację strategii handlowych dostawców.
Do takich zyskujących na popularności modeli należą nie tylko dystrybucja wyłączna, ale także dystrybucja selektywna, czy różne formy zakazów konkurencji nakładane na dystrybutorów. Te korzystne biznesowo rozwiązania wymagają jednak przed ich wprowadzeniem dokładnej analizy prawnej, aby nie powodowały ryzyka zarzutu zawierania porozumień ograniczających konkurencję.
W naszym doradztwie z tego obszaru szczególnie często pojawiają się następujące zagadnienia:
− jakie progi udziału w rynku nie mogą być przekroczone, aby móc stosować modele dystrybucji wyłącznej lub selektywnej;
− ilu można wyznaczyć dystrybutorów wyłącznych;
− czy zakaz sprzedaży aktywnej może obowiązywać także na terytorium, na którym nie wyznaczono dystrybutora wyłącznego;
− czy można zakazać sprzedaży aktywnej także do krajów spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
− czy można zabronić dystrybutorom prowadzenia sprzedaży w Internecie lub też prowadzenia sprzedaży poprzez platformy sprzedażowe;
− czy dystrybucja selektywna może dotyczyć także produktów innych niż luksusowe;
− jakie mogą być przesłanki wyboru przedsiębiorców do modelu dystrybucji selektywnej.
r.pr. Marcin Kolasiński
r.pr. Michał Tracz
