26 maja Sejm przegłosował projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. W pierwotnej wersji, która wpłynęła do Sejmu w dniu 22 maja 2023 roku, w ogóle było przewidzianych jakichkolwiek zmian w ustawie – Prawo o ruchu drogowym. W ostatniej chwili w Sejmie zgłoszono jednak autopoprawkę, która zawiera bardzo istotne dla branży motoryzacyjnej zmiany.

Procedowana ustawa została przyjęta jako projekt rządowy. W drodze autopoprawki, złożonej do Sejmu w dniu 24 maja 2023 roku, postanowiono dodać do projektu art. 2, wprowadzający bardzo istotne dla tysięcy przedsiębiorstw zajmujących się obrotem pojazdami zmiany w PRD. Autopoprawka nie była jakkolwiek konsultowana z przedstawicielami branży motoryzacyjnej, a posłom została przedstawiona jako regulacja mająca na celu wprowadzenie ułatwień dla obywateli przy zmianach własności pojazdów oraz „wyczyszczenie CEPiK”. Projekt po autopoprawce nie był nawet przedmiotem prac Komisji Infrastruktury w Sejmie. Mimo to projekt został przyjęty, a można powiedzieć, że prowadzi on do „wywrócenia stolika” w kwestii handlu pojazdami i rejestracji.

Ustawa miałaby wprowadzać do ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym przepis art. 73aa, który miałby brzmieć:

„Art. 73aa. 1. Właściciel pojazdu jest obowiązany złożyć wniosek o jego rejestrację w terminie 30 dni od dnia:

1) nabycia pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) dopuszczenia do obrotu pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej przez organ Krajowej Administracji Skarbowej;

3) sprowadzenia pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

2. W przypadku nabycia pojazdu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, w drodze spadku, termin o którym mowa w ust. 1, biegnie od dnia prawomocnego orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.
3. W przypadku gdy właścicielem pojazdu, o którym mowa w ust. 1, jest przedsiębiorca prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami, zobowiązany jest do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu, o którym mowa w ust. 1, w terminie 90 dni.
4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do podmiotu uprawnionego, o którym mowa w art. 80s ust. 2, w odniesieniu do pojazdów, dla których podmiot uprawniony posiada ważną decyzję o profesjonalnej rejestracji pojazdów.
5. Przepisu ust. 1 pkt 3 i ust. 3 nie stosuje się w przypadku gdy właścicielem nowego pojazdu jest przedsiębiorca prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami.”

Jak widać z powyższych ust. 4 i 5, autorzy projektu próbowali wyłączyć z obowiązku samochody nowe. Niestety, przepisy zostały tak skonstruowane, że cel ten nie zostanie osiągnięty. Zaproponowany art. 73 aa ust. 4 wyłącza obowiązkową rejestrację jedynie w odniesieniu do pojazdów, dla których dealer posiada ważną decyzję o profesjonalnej rejestracji pojazdów. Pomijając, że decyzja taka nie dotyczy stricto pojazdów, to należałoby przyjąć, że wyłączenie byłoby skuteczne jedynie wobec pojazdów demonstracyjnych (wolumen około 20-30 tysięcy samochodów, przy około 419 tysiącach sprzedanych w 2022 roku). Z kolei jeżeli chodzi o projektowany art. 73aa ust. 5, to należy wskazać, że twórcy przepisu nie do końca dysponowali wiedzą, jak wygląda łańcuch sprzedaży samochodów nowych w naszym kraju. Obecnie, we wszystkich sieciach dealerskich w Polsce, dealerzy nabywają wszystkie pojazdy nowe na własność by następnie sprzedać je klientom końcowym. Kupują je oni od spółek producentów samochodów, które z kolei sprowadzają je do Polski z fabryk za granicą. Tym samym wyłączenie, które przewidziano w ust. 5 o ile obejmie auta sprowadzone z zagranicy przez importerów, to nie obejmie już aut kupionych przez dealerów od importerów. Oznacza to, że każde auto z polskiego salonu będzie musiało być zarejestrowane w ciągu 90 dni przez dealera, zanim trafi do klienta. Będzie to dodatkowo obniżało ich wartość takich, ponieważ auto zawsze będzie miało w swojej „historii” jednego właściciela więcej. Kontrola obrotu pojazdami i tak istnieje poprzez obowiązek zawiadamiania o nabyciu i zbyciu pojazdu.

Ogromny problem będzie mieć także branża samochodów używanych. Dealer lub autohandel będą musieli przerejestrować zakupione auto na siebie (projektowany art. 73aa ust. 1 pkt 1), co generować będzie tylko koszty i dodatkową pracę oraz będzie na jakiś czas blokować sprzedaż takiego pojazdu, ponieważ niemożliwe będzie przeniesienie własności pomiędzy złożeniem wniosku o rejestrację, a otrzymaniem nowego dowodu rejestracyjnego (co trwa czasami nawet kilka tygodni). Jest to zupełnie zbędne w przypadku pojazdu, który jest przecież towarem.

Projektowane zmiany były anonsowane jako „uszczelnienie” systemu ewidencjonowania w CEPiK zmian właścicieli pojazdów poprzez wprowadzania powszechnego obowiązku przerejestrowywania aut. Zmiana taka jest zbędna, ponieważ od kilkunastu lat instytucja to zapewniająca istnieje i jest nią przewidziane w art. 78 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym zawiadamianie o nabyciu lub zbyciu pojazdu (dodatkowo od 1 stycznia 2020 roku obwarowane karami pieniężnymi).

Zastąpienie obowiązku zawiadamiania o nabycia pojazdu, obowiązkiem przerejestrowania pojazdu wydaje się być wprowadzeniem dodatkowego podatku. Zawiadomienie o nabyciu jest bezpłatne, natomiast rejestracja pojazdu wiąże się z opłatą w przedziale 67,50 zł do 161,50 zł.

Zmiany w zakresie zawiadomień

W związku z wprowadzeniem obowiązku rejestracji pojazdu, o którym mowa wyżej, ustawa przewiduje usunięcie obowiązku zawiadomienia o nabyciu pojazdu z art. 78 ust. 2 PRD i pozostawia w tym przepisie jedynie obowiązek powiadomienia o zbyciu.

Ustawa doprecyzowanie, że zawiadomienia, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 1 PRD, właściciel pojazdu dokonuje u starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) lub czasowego zamieszkania, a jeżeli właścicielem jest przedsiębiorstwo wielozakładowe lub inny podmiot, w skład którego wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne – u starosty właściwego ze względu na miejsce rejestracji pojazdu.

Doprecyzowanie, że w przypadku współwłasności pojazdu dla skuteczności zawiadomienia o zbyciu pojazdu wystarczającym jest zawiadomienie przez jednego ze współwłaścicieli pojazdu.

Nowe zasady karania

Ustawa wprowadza nowe zasady karania za brak wypełnienia powyższych obowiązków. Właściciel pojazdu, który nie złoży wniosku o rejestrację zgodnie z nowym art. 73aa w znajdującym się tam terminie, ma podlegać karze pieniężnej w wysokości 500 zł. Tym samym karom ma podlegać ten, kto pomimo wezwania nie uzupełni w terminie braków złożonego wniosku. Jeżeli zobowiązany będzie przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie obrotu pojazdami, będzie podlegać karze wy wysokości 1000 zł.

Jeżeli wniosek o rejestrację pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie spóźniony o więcej niż 180 dni, kara będzie wynosić 1000 zł, a jeżeli zobowiązany będzie przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami, w takiej sytuacji, kara miałaby wynosić 2000 zł.

Właściciel pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew, który przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 PRD nie zawiadomi starosty o zbyciu pojazdu, ma podlegać karze pieniężnej w wysokości 250 zł.

Kary, o których mowa powyżej, współwłaściciele pojazdu mają ponosić solidarnie.

Pozostałe zapisy

Ponadto ustawa przewiduje coś, co stanowiło podstawę jej uzasadnienia czyli usunięcie „martwych dusz” z systemu CEPiK.

Ustawa przewiduje wygaśnięcie z dniem 10 czerwca 2024 roku decyzji o rejestracji pojazdu wydanej przed dniem 14 marca 2005 roku dotyczącej pojazdu nie posiadającego ważnego okresowego badania technicznego, w stosunku do których ich posiadacz nie dopełnił obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli pojazd im podlega, przez okres dłuższy niż 10 lat, przypadający bezpośrednio przed dniem wejścia w życie ustawy. Nie będzie to dotyczyć pojazdów zabytkowych oraz pojazdów wolnobieżnych. Zawiadomienie o wygaśnięciu decyzji będzie mogło odbywać się przez publiczne obwieszczenie.

Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie możliwości „wirtualnego” zatrzymania dowodu rejestracyjnego także przez jednostkę prowadzącą badanie techniczne pojazdu.

Projekt przewiduje również wprowadzenie możliwości innego niż poprzez nalepkę na szybę sposobu kontroli wjazdu do strefy czystego transportu tj. na podstawie informacji uzyskanych z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, których prawo uzyskania będzie miał organ właściwy w sprawach realizacji zadań związanych z prowadzeniem strefy czystego transportu.