Szybko dezaktualizują się nasze opracowania. 31 marca 2020 ogłoszono nowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. z 2020 roku, poz. 566). Uchylono też prawie w całości wcześniejsze rozporządzenie Ministra Zdrowia o wprowadzeniu stanu epidemii (pozostawiono jedynie przepis wprowadzający stan epidemii). Analizujemy jak wyglądają nowe zasady działania salonów, komisów i serwisów.
Limity osób i „godziny seniorów”
Od 1 kwietnia, zgodnie z nowym rozporządzeniem, wprowadzono limit 3 osoby na jedno stanowisko kasowe, z tym że w godzinach 10.00 – 12.00 mogą to być wyłącznie osoby powyżej 65. roku życia (limit dotyczy tylko klientów – nie wlicza się osób stanowiących obsługę).
Przepis ten odnosi się do:
- obiektów handlowych lub usługowych, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2 omawianego rozporządzenia tj. obiektów o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2,
- placówek handlowych w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni tj. obiektu, w którym jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, w szczególności: sklep, stoisko, stragan, hurtownię, skład węgla, skład materiałów budowlanych, dom towarowy, dom wysyłkowy, biuro zbytu – jeżeli w takiej placówce praca jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych.
W związku z tym przepis ten stosuje się do salonów dealerskich i komisów w zakresie prowadzenia sprzedaży pojazdów.
Jeśli chodzi o serwisy oraz stacje kontroli pojazdów, to są to co do zasady obiekty usługowe, więc termin z tiretu drugiego nie ma tu w ogóle zastosowania (bo dotyczy placówek handlujących towarem). Może mieć jednak zastosowanie kategoria z tiretu pierwszego.
Oznacza to że w zakresie ograniczenia ilości klientów należy poczynić następujące rozróżnienia.
Jeżeli serwis lub SKP są połączone funkcjonalnie z salonem (w szczególności poprzez wspólne stanowiska kasowe), to wtedy powyższy limit również się do nich stosuje. Wynika to z tego, że klient idąc kupić usługę i tak musi wejść do obiektu handlowego świadczącego sprzedaż towarów i skorzystać z tej samej infrastruktury. Z punktu widzenia celu przepisów zasadne jest limitowanie obecności również takich klientów, ponieważ celem rozporządzenia jest ograniczanie gromadzenia się ludzi w jednym miejscu. Przedsiębiorca prowadzący obiekt nie wie czy klient przyszedł kupić towar czy usługę i nie jest jego rolą rozróżnianie tego kogo wpuszczać bez limitu a kogo “trójkami”.
Jeżeli serwis lub SKP są oddzielnym obiektem handlowym, to powyższy limit ma zastosowanie jedynie w sytuacji kiedy ich powierzchnia handlowa jest większa niż 2000m2. Omawiane tu rozporządzenie nie zawiera odpowiednich definicji co to jest obiekt handlowy i jak liczyć powierzchnię sprzedaży, która miałaby być ewentualną przesłanką do stosowania w nim zakazu. Tym samym należy się posłużyć definicją zawartą w innych aktach prawnych. Pojęcie „obiektu handlowego o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2” wywodzi się z ustawy z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, gdzie wprawdzie nie zostało ono w całości zdefiniowane, ale możemy w ustawie tej znaleźć definicję “powierzchni sprzedaży”. Zgodnie z art. 2 pkt 19 tej ustawy przez “powierzchnię sprzedaży” należy rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno-użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.). Z definicji tej wynika, że powierzchnia zajęta pod serwis sensu stricto nie wlicza się do “powierzchni handlowej”, ponieważ jest to powierzchnia usług.
Kolejna kwestia dotyczy tego, czy do powierzchni sprzedaży powinna być wliczana powierzchnia działki na której posadowiony jest salon. W tym zakresie należy odwołać się do innych ustawowych definicji „obiektu”. Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 – Prawo budowlane obiekt budowlany należy rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych. Tym samym jeśli chodzi o definicję „obiektu handlowego o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2” to do powierzchni tej nie wliczamy powierzchni działki, ponieważ „obiektem handlowym” są znajdujące się na niej budynki, budowle i obiekty małej architektury i tylko ich powierzchnię liczymy.
Dopuszczalna ilość klientów stanowi iloczyn liczby 3 i liczby stanowisk kasowych. Należy liczyć to jako miejsca w których można zapłacić tj. albo przyjmowana jest gotówka, albo znajduje się terminal.
Klienci których dotyczy powyższe obostrzenie podczas zakupu towarów lub usług są zobowiązani nosić rękawiczki jednorazowe.
Obowiązki wobec klientów i wobec pracowników
Placówki handlowe i usługowe (te drugie tylko w zakresie jak są obiektami powyżej 2000m2 – zasady te same co powyżej) są obowiązane zapewnić klientom rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk. Ponadto są obowiązane dokonać po każdym kliencie dezynfekcji stanowiska obsługi lub stanowiska kasowego
Pracodawcy muszą zapewnić dodatkowe środki bezpieczeństwa swoim pracownikom ponadto stanowiska pracy poszczególnych osób muszą być oddalone od siebie o co najmniej 1,5 metra a pracownicy mają obowiązek używania rękawiczek, a także mieć dostęp do płynów dezynfekujących.
Za zapewnienie rękawiczek i środków dezynfekcji odpowiada pracodawca.
Sankcje
Jednocześnie odpowiadając na pojawiające się pytania, kary za ewentualne złamanie powyższych zakazów opierają się na bardzo wątłych podstawach prawnych. Samo rozporządzenie nie przewiduje tego typu kar, zresztą nie mogą być one wprowadzone w rozporządzeniu. Teoretycznie kary takie powinny być wymierzane na podstawie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008, gdzie w grę mógłby wchodzić jej art. 50 pkt 3 wprowadzający. Przepis ten nie może mieć jednak zastosowania, ponieważ odnosi się do złamania obowiązków z art. 22 ust. 1 i 2 ustawy, a zgodnie z tym przepisem rozporządzenie wydaje Minister Zdrowia. Omawiane tu rozporządzenie wydała Rada Ministrów i jest ono na podstawie art. 46a i art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (co ciekawe poprzednie rozporządzenia Ministra Zdrowia także nie były wydane na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy, a więc ta podstawa karania też odpada).
W związku z tym do karania zastosowanie mogłyby mieć ewentualnie ogólne przepisy Kodeksu karnego takie jak: art. 160 (narażenie na niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) lub art. 161 §2 (narażenie na zakażenie ciężką chorobą zakaźną), art. 165 (niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób).
Zastosowania do opisywanych tu regulacji nie ma art. 54 Kodeksu wykroczeń, który stanowi, że kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany. O ile bowiem przedmiotowe rozporządzenie może być uznane za “przepisy porządkowe”, to w omawianym tu zakresie nie dotyczy zachowania w miejscach publicznych.
