We wtorek, 14 grudnia br. wpłynął do Sejmu dawno zapowiadany projekt ustawy  o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19 (druk nr 1846), który złożyła grupa posłów Prawa  i Sprawiedliwości, reprezentowana przez posła Czesława Hoca. Projekt nie jest jednak tak restrykcyjny, jak zapowiadano, ponieważ przewiduje możliwość, a nie obowiązek m.in. żądania przez pracodawcę od pracownika informacji o posiadaniu ważnego negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, informacji o przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub wykonaniu szczepienia przeciwko COVID-19.

Projekt opublikowany na stronie Sejmu przewiduje rozwiązania wprowadzające:

1) Możliwość wykonywania przez pracownika (lub osoby pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z pracodawcą) nieodpłatnych testów w kierunku SARS-CoV-2, w tym finansowanych ze środków publicznych.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracownik lub osoba pozostająca w stosunku cywilnoprawnym  z pracodawcą będzie miał prawo do nieodpłatnego wykonania testu diagnostycznego  w kierunku SARS-CoV-2. Testy będą finansowane zarówno ze środków publicznych, jak  i zapewniane przez pracodawców. Liczba testów finansowanych z budżetu państwa możliwych do wykonania w jednostce czasu zostanie określona w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zdrowia, kierującego się koniecznością przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się choroby COVID-19 oraz aktualną sytuacją epidemiczną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i na świecie. Możliwość testowania pracowników ma zwiększyć bezpieczeństwo zdrowotne w zakładach pracy.

2) Możliwość żądania przez pracodawcę od pracownika lub osoby pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą okazania informacji o posiadaniu ważnego negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, informacji o przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub wykonaniu szczepienia przeciwko COVID-19.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, jeżeli będzie to niezbędne do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się choroby COVID-19 w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, pracodawca będzie mógł żądać od pracownika lub osoby pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą, podania informacji o posiadaniu negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem.  Zwolniony z powyższego obowiązku będzie pracownik lub osoba pozostająca w stosunku cywilnoprawnym z pracodawcą, które przedstawią informację o informację o przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub o wykonaniu szczepienia przeciwko COVID-19.

Jak wskazuje projektodawca w uzasadnieniu projektu, celem tego rozwiązania jest umożliwienie sprawowania rzeczywistej kontroli nad ryzykiem wystąpienia infekcji w zakładzie pracy przez pracodawcę, który zostanie wyposażony w instrument weryfikacji statusu zdrowotnego wszystkich pracowników oraz osób pozostających w stosunku cywilnoprawnym z danym pracodawcą. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych (projekt przewiduje także zasady ich przetwarzania w świetle RODO) nastąpi na każde żądanie pracodawcy, w formie oświadczenia pracownika lub osoby pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą, których dane dotyczą. Pracodawca będzie mógł żądać udokumentowania danych osobowych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia przez okazanie negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem, zaświadczenia o przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub certyfikatu o zaszczepieniu przeciwko COVID-19.

3) Możliwość delegowania pracowników lub osób pozostających w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą do pracy poza stałe miejsce pracy lub do innego rodzaju pracy, z wynagrodzeniem odpowiadającym rodzajowi pracy.

Weryfikacja stanu zdrowotnego pracownika nie będzie jednak obowiązkiem pracodawcy,  a wyłącznie jego prawem. W związku z powyższym, w przypadku, w którym pracownik lub osoba pozostająca w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą, odmówi udostępnienia ww. informacji, pracownik lub osoba pozostająca w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą będzie traktowana jak osoba, która nie posiada negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem, nieposiadającą statusu ozdrowieńca lub, która nie wykonała szczepienia przeciwko COVID-19.

W przypadku pracownika lub osoby pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą, które przekazały informację o braku posiadania wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem, braku przebycia infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub braku zaszczepienia przeciwko COVID-19, pracodawca będzie mógł, wedle uznania i możliwości:

1) dokonać zmiany w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, w tym sposobu wykonywania pracy przez pracowników lub osoby pozostające w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą;

2) dokonywać zmian w systemach lub rozkładach czasu pracy pracowników lub osób pozostających w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą;

3) polecić pracownikowi lub osobie pozostającej w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą wykonywanie pracy poza miejscem jej wykonywania określonym w umowie,  w ramach tej samej miejscowości lub powierzyć pracownikowi lub osobie pozostającej  w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą innego rodzaju pracę za wynagrodzeniem odpowiadającym rodzajowi pracy, nie niższym niż dotychczasowe.

Pracodawca zostanie wyposażony w instrumenty zapewniające bezpieczne warunki pracy,  a także ułatwiające organizowanie wykonywania tej pracy przez pozostałych pracowników lub osoby pozostające w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą w zakładzie pracy, co ma przyczynić się do zahamowania rozprzestrzeniania się wirusa. Projekt doprecyzowuje, że powyższe działania, a także zlecenie wykonywania pracy zdalne z art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, z późn. zm.) nie stanowią naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

4) Niepodleganie przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą ograniczeniom wprowadzanym w związku ze stanem epidemii lub zagrożenia epidemicznego w przypadku świadczenia usług przez pracowników lub osób pozostających w stosunku cywilnoprawnym  z tym pracodawcą i na rzecz osób posiadających negatywny wynik testu diagnostycznego  w kierunku SARS-CoV-2, ozdrowieńców i zaszczepionych.

Mechanizmem zachęcającym do korzystania z rozwiązań przewidzianych projektem ustawy jest niepodleganie czasowemu ograniczeniu w prowadzeniu działalności gospodarczej,  o którym mowa w art. 46b pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2021 r. poz. 2069, 2120), przez przedsiębiorcę lub podmiot niebędący przedsiębiorcą, prowadzący działalność gospodarczą, jeżeli działalność gospodarcza jest wykonywana na rzecz osoby posiadającej negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem, osoby, która przebyła infekcję wirusa SARS-CoV-2 lub osoby zaszczepionej przeciwko COVID-19. Ponadto czynności stanowiące realizację tej działalności gospodarczej będą musiały być wykonywane przez osoby spełniające powyższe warunki.

Podmiot prowadzący działalność gospodarczą będzie mógł żądać od klienta okazania certyfikatu o zaszczepieniu przeciwko COVID-19, zaświadczenia o przebytej infekcji wirusa SARS-CoV-2 lub aktualnego negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2. Osobę, która odmawia okazania powyższych dokumentów traktować się będzie jako osobę niezaszczepioną przeciwko COVID-19, nieposiadającą statusu ozdrowieńca lub nieposiadającą aktualnego negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2.

5) Wykorzystanie rozwiązań teleinformatycznych, tj. unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID, w rozumieniu art. 2 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/953 z dnia 14 czerwca 2021 r. w sprawie ram wydawania, weryfikowania i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia  w związku z COVID-19 (unijne cyfrowe zaświadczenie COVID) w celu ułatwienia swobodnego przemieszczania się w czasie pandemii COVID-19 (Dz. Urz. UE L 211 z 15.06.2021, str. 1) jako „uproszczonych certyfikatów”  z możliwością wykorzystania wizerunku osoby, której dane dotyczą.

W celu weryfikacji danych zawartych w unijnym cyfrowym zaświadczeniu COVID oraz wizerunku osoby, której dane dotyczą, stworzona będzie nowa aplikacja mobilna o nazwie Skaner Certyfikatów COVID, którą udostępni jednostka podległa ministrowi właściwemu do spraw zdrowia właściwa w zakresie systemów informacyjnych ochrony zdrowia, tj. Centrum e-Zdrowia. Aplikacja występować będzie w dwóch wersjach systemowych, dostępnych do pobrania w sklepach App Store i Google Play. Pierwsza wersja będzie dedykowana Straży Granicznej, gdzie oprócz statusu weryfikacji przetwarzane będą również dane z zeskanowanego certyfikatu takie jak: imię i nazwisko posiadacza certyfikatu, data urodzenia posiadacza certyfikatu i identyfikator certyfikatu. Wersja druga będzie dedykowana wszystkim obywatelom, gdzie prezentowany będzie jedynie status zdrowotny weryfikacji (certyfikat potwierdzony lub certyfikat niepotwierdzony) na podstawie skanowania kodu QR umieszczonego w certyfikacie.

6) Możliwość wydawania unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID wraz z odwzorowaniem wizerunku twarzy posiadacza tego zaświadczenia przez osoby wykonujące zawód medyczny.

Osoby wykonujące zawód medyczny będą uprawnione do wydania unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID wraz z odwzorowaniem wizerunku twarzy posiadacza tego zaświadczenia (uproszczonego certyfikatu), co ma zapewnić powszechny dostęp do zaświadczeń, które staną się koniecznością w zakładach pracy, z powodu możliwości żądania pracodawcy okazania tych dokumentów.

7) Możliwość nałożenia przez kierownika podmiotu wykonującego działalność leczniczą obowiązku zaszczepienia się przeciwko COVID-19 na pracowników lub osoby pozostające  w stosunku cywilnoprawnym, jeżeli nie ma przeciwskazań do szczepienia się w zakresie ich stanu zdrowia.

Kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą będzie mógł nałożyć obowiązek zaszczepienia się przeciwko COVID-19 na jego pracowników oraz osoby pozostające w stosunku cywilnoprawnym z tym podmiotem, jeżeli nie będzie przeciwskazań do szczepienia w zakresie ich stanu zdrowia. Co istotne, z uwagi na specyficzne warunki pracy oraz wysokie ryzyko zarażenia wirusem SARS-CoV-2, projektodawca przewidział, że obowiązek ten ma dotyczyć wszystkich osób pracujących w danym podmiocie, a nie tylko osób wykonujących świadczenia zdrowotne.

Obecnie projekt skierowany został do pierwszego czytania w Komisji Zdrowia. Z uwagi na szczególny charakter i konieczność pilnego zastosowania projektowanych instytucji normatywnych, proponowany termin wejścia w życie ustawy to dzień następujący po dniu ogłoszenia. Jak wskazuje uzasadnienie projektu, przewidziane rozwiązania mają być ograniczone do okresu niezbędnego do realizacji określonego w projekcie ustawy celu, jednak nie dłużej niż do upływu okresu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia przeciwdziałania rozprzestrzeniania się COVID-19 na terenie zakładów pracy.