Ministerstwo Infrastruktury na wniosek jednej z organizacji branżowych prowadzi analizę potrzeby zmian w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 roku w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko (Dz. U. nr 201 poz. 1666). Rozporządzenie wprowadza listę części wymontowanych z pojazdów, które prawodawca uznał za niemożliwe do ich ponownego użycia, z uwagi na ich konstrukcję, trwałość oraz możliwość narosłych z powodu ich ponownego montażu zagrożeń.

Analiza ograniczenia wykazu szeregu części jest w dużej mierze uzasadniana jest realizacją „zielonych” planów zakładających transformację gospodarki w kierunku tzw. gospodarki obiegu zamkniętego.

Aktualnie obowiązującą listę przedstawiamy poniżej:

• Poduszki powietrzne z aktywatorami pirotechnicznymi, jednostkami kontroli elektronicznej i czujnikami
• Klocki, szczęki hamulcowe
• Przewody i uszczelnianie układu hamulcowego
• Tłumiki układu wydechowego
• Przeguby układu kierowniczego i zawieszenia
• Fotele zintegrowane z pasami bezpieczeństwa lub poduszkami powietrznymi
• Układ blokady kierownicy
• Immobilisery wraz z transponderami sterowania elektrycznego
• Urządzenia przeciwwłamaniowe i alarmowe
• Elementy elektryczne i elektroniczne układów bezpieczeństwa jazdy (w szczególności: ABS, ASR)
• Przewody paliwowe
• Filtry jednorazowe i wkłady filtra
• Zawory recyrkulacji spalin
• Instalacje zasilania gazem silników
• Automatyczne i nieautomatyczne zestawy pasów bezpieczeństwa, łącznie z częścią pasa wykonaną z materiału, klamrami, mechanizmem służącym do zwijania pasów, aktywatorami pirotechnicznymi i mechanicznymi
• Pióra wycieraczek szyb
• Płyny eksploatacyjne, w szczególności: olej silnikowy, olej przekładniowy, olej do przekładni hydraulicznych, olej do układów hydraulicznych, płyn chłodzący, płyn odmrażający, płyn hamulcowy, płyn do układów klimatyzacyjnych
• Konwertory katalityczne (katalizatory)
• Kondensatory zawierające PCB

Należy przyjąć, że prawodawca układając powyższą listę kierował się pewną aksjologią, to znaczy z jednej strony wziął pod uwagę postulat zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom pojazdów i bezpieczeństwa ruchu drogowego, a z drugiej strony wymogi ochrony środowiska i uznał, że bardziej zasadne jest przeznaczenie tych części na odzysk surowców niż na ponowny montaż i użycie w pojazdach. Patrząc na listę tych części, należy przyjąć że taka „decyzja” była jak najbardziej uzasadniona.

Z propozycją zmian przedmiotowego rozporządzenia wystąpiło Stowarzyszenie Dystrybutorów i Producentów Części Motoryzacyjnych. Stowarzyszenie korzystając z argumentacji przemawiającej za możliwością regeneracji części używanych, które obecnie znajdują się w wykazie, zawnioskowało za wyłączeniem części, które w wyniku regeneracji posiadają właściwości techniczne zgodne ze specyfikacją nowych części o tej samej specyfice i celu zastosowania.

Głównymi argumentami przedstawionymi w piśmie za zmianą przepisów rozporządzenia jest możliwość wykonywania profesjonalnej regeneracji, czyli tzw. remanufacturingu, który w ocenie SDCM może być bezpieczny i prowadzić do przywrócenia właściwości użytkowych części. SDCM zwraca uwagę na profesjonalizację branży regeneracji części używanych, która tylko w kraju zatrudnia kilka tysięcy pracowników. Podkreślony jest również pozytywny wpływ procesu na środowisko.

Stowarzyszenie powołuje się również na konieczność zaktualizowania zakresu przedmiotowego rozporządzenia, tak by ograniczyć zakres możliwej interpretacji oraz konieczność aktualizacji rozporządzenia w kontekście unijnej Dyrektywy 2000/53/WE zobowiązującej Państwa Członkowskie do podjęcia środków w celu zachęcenia do ponownego używania części, które nadają się do ponownego użycia.

SDCM powołuje się również na krajowe przepisy, w tym;

• 6 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. 2005 Nr 25 poz. 202)
• 166 prawa ochrony środowiska (Dz.U. 2022 poz. 2556),
• 17 ustawy o odpadach (Dz.U. 2022 poz. 699 z późn. zm.)
• 19a ustawy o odpadach

które ich zdaniem zwracają uwagę na ograniczenie ilości odpadów oraz możliwość ponownego użycia części z pojazdów.

W piśmie został też podjęty proponowany kierunek zmian, wskazujący na projekt Rozporządzenia o Cyrkularnej Gospodarce Pojazdami. Zwrócono uwagę na to, że obecne rozporządzenie zostało przyjęte w 2005 r. i nie uwzględnia zmian technologicznych, które dokonały się w ciągu ostatnich blisko dwudziestu lat, a co za tym idzie niezbędna jest aktualizacja przepisów, dostosowując je do obecnych realiów oraz możliwości technologicznych.

Na chwilę obecną zmianom sprzeciwiły się Związek Dealerów Samochodów oraz Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego.

Związek Dealerów Samochodów w swoim piśmie skierowanym do Ministerstwa Infrastruktury wskazał, że aktualnie obowiązujące rozporządzenie nie jest przestrzegane, a portale ogłoszeniowe pełne są części znajdujących się na liście z rozporządzenia, które są możliwe do kupienia wcale nie jako odpad, tylko jako części do ponownego użycia. Związek wskazał, że tym, czym powinno się zająć Ministerstwo przede wszystkim, jest wprowadzenie mechanizmów pozwalających na przestrzeganie obecnie obowiązujących przepisów, a nie modyfikowanie listy części.

Ponadto ZDS wskazał, że aktualnie prowadzone są prace nad rozporządzeniem w sprawie wymogów dotyczących obiegu zamkniętego w odniesieniu do projektowania pojazdów i gospodarowania pojazdami wycofanymi z eksploatacji zmieniające rozporządzenia (UE) 2018/858 i 2019/1020 oraz uchylającego dyrektywy 2000/53/WE i 2005/64/WE (COM(2023)451. Z uwagi na fakt, że rozporządzenie takie będzie stosowane bezpośrednio, istnieje pewne ryzyko, że uregulowanie tej kwestii równolegle na gruncie prawa krajowego, będzie prowadziło do rozbieżności z regulacjami europejskimi. Uważamy, że jakiekolwiek zmiany w zakresie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 roku powinny być ewentualnie analizowane dopiero po przedstawieniu ostatecznej wersji rozporządzenia unijnego. Nie ma potrzeby, żeby Rzeczpospolita Polska wychodziła w tym zakresie „przed szereg”.

ZDS wskazał także na pewne argumenty natury ogólnej. Mając na uwadze jak funkcjonuje rynek motoryzacyjny w Polsce i jaki jest na nim ogrom szarej strefy, zwolnienie spod zakazu nowych rodzajów części może spowodować, że w kolejnym obszarze Polska stanie się „szrotowiskiem” Europy – tym razem w zakresie części do pojazdów, które normalnie nie powinny być ponownie używane. Mając na uwadze jak działa rozporządzenie obecnie, można założyć że w wielu przypadkach, części wyjęte spod zakazu, będą „regenerowane” bez jakiejkolwiek kontroli i standardów.

Związek wskazał, że zmiana rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko nie powinna mieć miejsca.

W podobnym tonie stanowisko zostało przedstawione przez Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego.

O dalszych działaniach w sprawie będziemy informować na bieżąco.