Przypominamy, że do 13 lipca 2020 istnieje obowiązek wpisu beneficjentów rzeczywistych i członków organów (względnie wspólników) uprawnionych do reprezentacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Obowiązek ten pierwotnie istniał do 13 kwietnia 2020, ale został przełożony z uwagi na epidemię.
Nadmieniamy, że obowiązek wpisu do 13 lipca 2020 istnieje dla spółek wpisanych do KRS przed 13 października 2019. W przypadku spółek wpisanych po tej dacie, obowiązek wpisu istnieje (istniał) w ciągu 7 dni od dnia wpisu do KRS. Tak samo w przypadku obowiązku aktualizacji danych. Sugerujemy jak najszybsze dokonanie wpisu, jeżeli nastąpiło uchybienie terminu.
Co to jest CRBR?
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system, w którym są gromadzone i przetwarzane informacje o beneficjentach rzeczywistych, tj. osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką. Obowiązek ujawnienia beneficjentów rzeczywistych i reprezentantów wynika z art. 55 i następnych ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 723).
Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych ma kluczowe znaczenie dla zwalczania tych zjawisk, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej.
Publiczny charakter rejestru, umożliwiający każdemu nieodpłatny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych, zapewnia również większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczynia się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.
Kto jest zobowiązany?
Do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji są obowiązane tylko i wyłącznie:
- spółki jawne;
- spółki komandytowe;
- spółki komandytowo-akcyjne;
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
- proste spółki akcyjne (od 01.03.2021);
- spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623, 1798 i 2217).
Żadne inne podmioty nie są, według obecnego stanu prawnego, zobowiązane do dokonania wpisu.
Kim jest beneficjent rzeczywisty?
Przez beneficjenta rzeczywistego rozumie się osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.
Musimy pamiętać o najważniejszym – koniec końców beneficjentem rzeczywistym musi być zawsze ustalona osoba fizyczna. Zresztą formularz wpisu do CRBR „nie przepuszcza” innych podmiotów niż osoby fizyczne.
W przypadku podmiotu będącego osobą prawną (inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego) przez beneficjenta rzeczywistego rozumie się:
- osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem podmiotu, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
- osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym podmiotu, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad podmiotem poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (stosunek jednostka dominująca – jednostka zależna), to jest:
- posiadającą bezpośrednio lub pośrednio większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej, także na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, wykonującymi prawa głosu zgodnie z wolą jednostki dominującej, lub
- będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej w sposób samodzielny lub przez wyznaczone przez siebie osoby lub jednostki na podstawie umowy zawartej z innymi uprawnionymi do głosu, posiadającymi na podstawie statutu lub umowy spółki, łącznie z jednostką dominującą, większość ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym, lub
- będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do powoływania i odwoływania większości członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących tej jednostki zależnej, lub
- będącą udziałowcem jednostki zależnej, której więcej niż połowę składu organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących w poprzednim roku obrotowym, w ciągu bieżącego roku obrotowego i do czasu sporządzenia sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy stanowią osoby powołane do pełnienia tych funkcji w rezultacie wykonywania przez jednostkę dominującą prawa głosu w organach tej jednostki zależnej, chyba że inna jednostka lub osoba ma w stosunku do tej jednostki zależnej prawa, o których mowa w lit. a, c lub e, lub
- będącą udziałowcem jednostki zależnej i uprawnioną do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki zależnej, na podstawie umowy zawartej z tą jednostką zależną albo statutu lub umowy tej jednostki zależnej;
- osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym, drugim, trzecim i czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
W przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym. Oczywiście zada ta nie ma znaczenia dla wpisu do CRBR, ponieważ wpisów swoich beneficjentów rzeczywistych osoby fizyczne nie dokonują.
Nie tylko beneficjenci rzeczywiści. Kim są „reprezentanci”?
Nieco wbrew nazwie, ustawodawca przewidział w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych dodatkowo obowiązek wpisu „reprezentantów”, to jest członków organów oraz wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki. Nie należy mylić tego pojęcia z pojęciem beneficjenta rzeczywistego, ponieważ ustawa poprzez stosowaną typologię wyraźnie te dwa pojęcia odróżnia. Może być tak (bardzo często), że beneficjent rzeczywisty będzie jednocześnie „reprezentantem” spółki, ale może się zdarzyć tak, że osoba musi być wpisana do CRBR tylko jako „reprezentant”, ponieważ nie mieści się w pojęciu beneficjenta rzeczywistego.
Ważna informacja dla spółek komandytowych, których komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Pomimo że ustawa „chciałaby”, żeby takich reprezentantów jako wspólników uprawnionych do reprezentacji wpisywać do CRBR, to niestety formularz wpisu do CRBR nie dopuszcza do wpisania innych podmiotów niż osoby fizyczne (wymaga np. numeru PESEL). W związku z tym wpisać takiego reprezentanta i tak nie można.
Druga ważna rzecz – jako reprezentantów nie wpisujemy członków organów które z definicji nie reprezentują spółki (rada nadzorcza / komisja rewizyjna), ponieważ jak należy rozumieć informacje zawarte w ściągawce na stronie Ministerstwa Finansów w przypadku członków organów chodzi tylko o osoby uprawnione do reprezentacji spółki. Działa to też w drugą stronę – jeżeli z definicji dany rodzaj wspólnika nie jest traktowany jak reprezentant, ale z innych stosunków wynika że ma on prawo reprezentować spółkę, to podlega on wpisowi jako reprezentant. Dotyczy to na przykład komandytariusza będącego jednocześnie pełnomocnikiem lub prokurentem spółki.
Terminy
Informacje, o beneficjentach rzeczywistych muszą być zgłaszane do Rejestru nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółek do Krajowego Rejestru Sądowego. W przypadku zmiany przekazanych do Krajowego Rejestru Sądowego „informacji” – w terminie 7 dni od ich zmiany. Do biegu powyższych terminów nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
Wyjątkiem jest oczywiście wspomniana wyżej sytuacja dotycząca spółek wpisanych do KRS przed 13 października 2019 – w przypadku takich spółek termin a wpis upływa 13 lipca 2020. W przypadku zaistnienia potrzeby aktualizacji dla takich spółek już po wpisie, należy stosować dla bezpieczeństwa termin 7-dniowy.
W przypadku spółki, która została wpisana do KRS przed dniem wejścia w życie przepisów dotyczących CRBR tj. przed 13 października 2019 , a po tej dacie została przekształcona w inną spółkę – termin zgłaszania informacji do CRBR zgodnie z art. 195 ustawy AML upływa w dniu 13 lipca 2020.
CRBR a ochrona danych osobowych
Zgromadzone w Rejestrze informacje są przechowywane przez okres konieczny do realizacji zadań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu. Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w Rejestrze odbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą.
Do przetwarzania danych osobowych zgromadzonych w Rejestrze nie stosuje się przepisów art. 15 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.5)).
Sam Rejestr jest jawny i domniemywa się, że dane wpisane do niego są prawdziwe. Informacje o beneficjentach rzeczywistych zgromadzone w CRBR są udostępniane nieodpłatnie. Informacje o beneficjentach rzeczywistych są udostępniane za pomocą środków komunikacji elektronicznej, tj. za pośrednictwem strony https://crbr.podatki.gov.pl/.
Kara
Spółki, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia informacji, w terminie wskazanym w ustawie, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1 000 000 zł.
Forma zgłoszenia
Zgłoszenie do CRBR dokonywane jest tylko w formie elektronicznej, za pośrednictwem strony: https://crbr.podatki.gov.pl/. Nie ma żadnej innej formy zgłoszenia.
